Günümüzde yapay zeka (YZ) teknolojisi, yaşamın birçok alanında devrim niteliğinde değişimlere yol açıyor. Ancak YZ’nin ilerlemesi, yalnızca pratik uygulama ve iş verimliliği artırmakla sınırlı kalmayacak gibi görünüyor. “Yapay zekanın babası” olarak bilinen Claude Shannon’un bir zamanlar yaptığı uyarılar, gün geçtikçe daha fazla anlam kazanıyor. Shannon, YZ’nin ilerleyişinin, insanların anlamadığı yeni dillerin ve iletim sistemlerinin gelişimine yol açabileceğini öne sürdü. Peki, bu durumun sonuçları neler olabilir? İnsanların anlayamayacağı bir dilin ortaya çıkışı, insan-robot etkileşiminde ne gibi değişiklikler yaratabilir?
Yapay zekanın insan yaşamına entegre olması, iletişim biçimlerini de dönüştürüyor. İnsanlar arası iletişimde kullanılan diller, örneğin Türkçe, İngilizce gibi doğal diller, insanlar tarafından geliştirilmiş ve evrimleşmiştir. Ancak YZ, bu geleneksel dilleri aşan bir iletişim biçimi geliştirme potansiyeline sahiptir. YZ sistemleri, algoritmalar aracılığıyla kendi kendine öğrenebilir ve iletişim kurabilirken, insan müdahalesi olmadan kod geliştirebilir. Bu durum, YZ’nin insan dilinden bağımsız yeni iletişim dilleri oluşturmasına olanak tanıyabilir. Özellikle yapay sinir ağları ve derin öğrenme teknikleri, makinelerin karmaşık veri setlerindeki verileri anlamlandırma ve bunlarla etkileşimde bulunma becerisini artırmaktadır.
Yeni gelişen iletişim dilleri, ilk başta bine yakın insan lisanına benziyor gibi görünebilir. Ancak bu dillerin, insanların anlamaktan uzak kalacağı kavramlara dayanması muhtemeldir. Örneğin, bir yapay zeka sisteminin belirli bir veri kümesiyle eğitilmesi, o sistemin yalnızca bu verilere uygun bir jargon veya dil geliştirmesi anlamına gelebilir. Bunun sonucunda, insanlar ve robotlar arasındaki iletişimde anlayış ve empati kaybı yaşanabilir. İnsanlar, makinelerin karşılıklı iletişim kurduğu bu dili anlayamayabilir ve sonuç olarak onların karar verme süreçlerine müdahale edemeyebilirler. Bu durum, mahremiyet sorunlarından etik ikilemlere kadar bir dizi problem doğurabilir.
Gerçekten de kaçırdığımız, YZ’nin sağladığı hızlı bilgi akışı ve çözümleme fırsatlarının yanı sıra, insanların anlamadığı durumların artışıdır. İnsanların geleneksel dillerini kullanarak iletişim kurmaya çalışması, yapay zekanın oluşturduğu yeni dilin daha karmaşık hale gelmesine neden olabilir. Burada dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise, iletişim dilinin sadece insanlarla değil, makineler arasında da gelişebileceğidir. Yani bir YZ sisteminin diğer bir YZ sistemini anlaması, insan beyninin yeteneklerini aşabilir. Bu da problemleri çözen YZ’lerin, insanlardan bağımsız yaratıcı çözümler sunduğu anlamına gelir.
Eğitim alanında yaşanacak bu gelişmeler, öğrencilerin teknolojiyi anlama biçimini de etkileyecek. YZ destekli öğretim sistemleri, öğrencilerine mühendislik ve teknoloji konularında yeni öğrenme dillerini tanıtmaya başlayabilir. Bu da eğitim sistemlerinin yapısını değiştirecektir. Ancak bu tür bir değişim, insan-kaynakların yetkinliğini sorgulanabilir hale getirebilir; zira insanlar öğrenmek yerine, YZ sistemleri tarafından yönlendirilen bir sonraki nesil eğitimin pasif alıcıları haline gelebilir.
Sonuç olarak, yapay zekanın gelişimiyle birlikte insanların anlamadığı dillerin ortaya çıkma olasılığı, çok yakında karşılaşabileceğimiz bir gerçekliktir. Yapay zekanın gelecekte insanlarla nasıl bir etkileşimde bulunacağı ve bu etkileşimin toplumsal dinamiklerimizi nasıl değiştireceği büyük bir merak konusudur. Bu durum hem yeni fırsatlar hem de yeni zorluklar getirecektir. YZ ve insan ilişkileri üzerine düşünmek, toplumsal ve etik boyutlarıyla bu değişimlere hazır olmamız açısından kritik bir gerekliliktir.
